Koronavirüs Kapitalizminde Gündelik Hayat ve Gündelik İletişim-II - Christian Fuchs
Koronavirüs Krizi Gündelik Hayatın Yavaşlaması Mı?
Koronavirüs krizinde,
çoğu insan sadece daha küçük fiziksel mesafelerde geçmekte ve daha az mal
taşınmakta böylelikle gündelik hayat yavaşlamakta ve nispeten durma noktasına
gelmekte. Kamusal ve ara mekanlarda, caddelerde genel olarak daha az zaman için
daha az insan bulunmakta. Aynı zamanda, evde yapılan ve evden uzaktan yapılan
sosyal etkinliklerin ve iletişimsel pratiklerin miktarı büyük ölçüde artmakta.
Sonuç olarak, internet ve mobil telefon ağları gibi iletişim ağları en üst
kapasitede kullanılmakta. Kamusal alanlardaki sosyal etkinliğin seyrekleşmesi
ev ve mahallinde gerçekleşen sosyal etkinliklerin artmasına ve çoklaşmasına
karşılık gelmekte. Korona virüs krizi gündelik hayatı küreselleşmeden
uzaklaştırma ve böylelikle de gündelik hayat yerelleşmekte.
Alman sosyolog Hartmut
Rosa (2020b) korona virüs krizinin “zorunlu yavaşlama” anlamına geldiğini ileri
sürmektedir.[1]
Gerçek fiziksel yaşamda büyük bir yavaşlama olduğunu, insanlar bir yandan susturulmuş
ve dışlanmış hissedilirken diğer taraftan dayanışmanın ve uyumluluğun yeni
biçimlerini keşfettiğini savunmaktadır[2]
(Rosa 2020b). Rosa korona virüs krizinin sonuçlarına dair oldukça iyimserdir.
Bir yandan ontolojik güvenlik ve güven kaybını böylelikle de “ilişkilerin
şüpheli hale gelmesini”[3] ve
“artan yabancılaşmayı”[4]
görmektedir (Rosa 2020a). Öte yandan, insanların başkalarıyla ve dünyayla
yabancılaşmamış ilişkilere girdiği bir durum olan rezonans için yeni bir
olanaktır da: “Zamanımız var. Aniden etrafımızda olan biten şeyleri duyabilir
ve deneyimleyebiliriz: Belki gerçekten kuşları duyarız, çiçeklere bakarız ve
komşularımıza selam veririz. Hakimiyet ve kontrol yerine duyma ve cevap verme yeni
bir şeyin ortaya çıkabileceği rezonans
ilişkilerin başlangıcıdır”[5]
(Rosa 2020a).
Ya Sosyalizm Ya Barbarlık
Korona virüs krizi kesinlikle
insanların daha az doğrudan sosyal ilişkiler kurması, daha az bir yerlere gidip
gelmesi, oldukça mahalli yaşaması ve daha az bir fiziksel mesafede hareket
etmesi anlamına gelmektedir. Fakat bu sosyal hayatın mutlaka yavaşlaması
anlamına gelmez. Sosyal hayatın hızı bir zamandaki deneyim miktarımızla
ilgilidir. Hiç hareket etmesek bile, büyük miktarda enformasyonun hızla işlendiği
ve çok sayıda kararların alındığı ve
birim zaman başına pek çok eylemin gerçekleştirildiği çok hızlı bir toplumda
yaşayabiliriz. Korona virüs krizini modern hayatın temposunu genel olarak
yavaşlatmak için bir fırsat olup olmadığı öncelikle ekonomi politiğin bir sorunudur.
Hükümetlerin insanların güvencesiz koşullar altında sürekli çalışmak zorunda
olmadan hayatta kalmalarını sağlayacak tedbir alıp almadıklarına, sosyal mekân,
sosyal zaman ve sosyal rollerinin yöndeşmesiyle bireylerin aşırı yükten
kurtulmasına yardımcı olacak maddi temelleri sunup sunmadığına bağlıdır.
Korona virüs krizinde
insanların farkına vardığı şey yaşamın, refahın, yaşamın ve hayatta kalmanın
aşikar olmadığıdır. Kriz bireyin ve toplumun ölümle radikal bir biçimde karşı
karşıya olmasıdır. Ölüm korkusunun kolektif deneyimi toplumdaki dayanışmanın
yeni biçimini ve sosyalizmin unsurlarını yaratabilir. “Viral enfeksiyon tehdidi
yerel ve küresel dayanışmanın yeni biçimlerine muazzam bir destek verdi. Ayrıca
güç/iktidarın kendisi üzerinde kontrol ihtiyacını apaçık ortaya serdi. […]
Mevcut kriz küresel dayanışma ve işbirliğinin her birimizin ve hepimizin
hayatta kalmasının yararına olduğunu açıkça göstermektedir” (Zizek 2020). Fakat
sağcı demagoglar bu korkuları ideolojik olarak manipüle etmeyi başarırsa bu potansiyelin
gerçekleşmesini ortadan kaldırabilir ve toplumu bölen ve diktatörlüğü,
soykırımı, savaşı, zalimliği ve toplu katliamı ilerleten faşist potansiyeller
gerçekleşebilir. Korona virüs krizi toplumun gelecek perspektifini radikalleştirir.
Bu da sosyalizme veya barbarizme doğru gitme olasılığımızı artırmaktadır.
Korona virüs, Risk Toplumu, Sınıf Toplumu
Korona virüs ve diğer
riskler Prens Charles, Prens Albert, Boris Johnson, Rand Paul, Michel Barnier
veya Tom Hanks gibi zengin ve güçlüleri de etkileyebilir. Fakat bu durum, Alman
sosyolog Ulrich Beck (1992)’in ileri sürdüğü gibi, varoluş risklerinin statü ve
sınıfın ötesinde herkesi eşit şekilde etkilediği sınıfsız bir dünyadaki risk
toplumunda yaşadığımız anlamına gelmez.
Zengin ve güçlüler en
iyi özel doktorlara ve hastanelere erişimi maddi olarak sağlayabilirler ve
risklerden kaçabilirler. Buna karşın fakirler, işçiler ve sıradan insanlar
özelleştirme ve evrensel metalaşmanın sonuçlarından zarar görmektedirler. Bu onların
ölme ihtimallerinin daha fazla olduğu anlamına gelmektedir. Korona virüs krizi
risk toplumunun ilk önce sınıf toplumu olduğunu göstermektedir bir kez daha.
En Savunmasızlar
Korona virüs krizinde en
kötü etkilenenler ve en savunmasız olanlar;
invizaya çekilebilecek bir eve sahip olmayan evsizler ve mülteci
kamplarında yaşayan veya kaçmakta olan
mültecilerdir. Bu gruptakiler için kendilerini virüsten korumak oldukça zordur.
Korona virüs krizinde, politikacılar ya sosyal mesafeye olanak sağlayan uygun
barınaklar yaparak ve temin ederek bu savunmasız grupları koruyabilir ya da
böyle bir destek de bulunmayarak onları terk edebilirler ki bu pek çok
savunmasız bireyin öleceği anlamına gelmektedir. Gelişmekte olan ülkelerdeki
insanlar çoğunlukla yoksul metropollerin veya su, sabun, hastane, doktor vb.
erişimi olmayan alanların aşırı kalabalığında yaşama sorunuyla karşı
karşıyadır. Bu nedenle gelişmekte olan ülkelerde sosyal mesafe ve ellerini
yıkama gibi koruyucu önlemleri organize etmek çok güçtür. Korumanın maddi
temellerinin eksikliği yoksul ülkelerde ve bölgelerde özellikle insanları
etkilemekte ve zarar vermektedir.
Korona virüs Krizinde İşçi Sınıfı
Korona virüs krizinde
hayat ve çalışma radikal biçimde dönüşüm geçirmiştir. Evden ve uzaktan çalışamayan
işçi grubu vardır. Üretmek için doğrudan sosyal ilişkilere ve farklı mekânlara
dayanırlar. Kişisel hizmetlerin (aşçılar, temizlikçiler, garsonlar, barmenler, kuaförler,
seyahat görevlileri, çocuk bakımı çalışanları gibi), imalat, inşaat, tarım,
gıda işleme, konfeksiyon, ulaştırma, temizlik ve kol gücü işçilikleri ile
şoförlerin dahil olduğu örneklerdir. Bu mesleklerin pek çoğu düşük ve orta
vasıf gerektirir ve oldukça düşük kazançları vardır. Korona virüs krizinde çoğu
iş yerlerinin kapandığı göz önünde tutulduğunda, doğrudan sosyal ilişkilerde
bulunan ve ev dışında çalışmak zorunda olan düşük maaşlı ve düşük vasıflı
işçilerin işsiz kalma ihtimalleri yüksektir. Örneğin; Avusturya’da Mart 2020’de
on gün içinde işsizlik rakamları 400.000’den 550.000’e çıktı (APA 2020). Yeni
işsizler arasında en büyük pay; konaklama, gastronomi ve inşaat sektörlerine
aittir (APA 2020).
Korona virüs krizinde,
özellikle çok kalifiye beyaz yakalı işçiler işlerine evlerinden devam
edebilirler. Hem işçi hem de serbest çalışanları kapsar bu. Mimarlar, müdürler,
bilim insanları, mühendisler, tasarımcılar, öğretmenler, akademisyenler,
yazarlar, sanatçılar, analistler, yöneticiler, muhasebeciler ve finans
çalışanları, pazarlama ve halkla ilişkiler işçileri, yazılım geliştiriciler ve
sayısal meta ve hizmet üreten diğer sayısal çalışanlar, avukatlar, çevirmenler,
sekreterler, daktilocular, çağrı merkezi çalışanları, danışmanların
etkinliklerini düşünün. Temelde bu işleri yapanlar evden de çalışabilirler.
Çoğu ülkede, korona virüs krizinde işlerini evden yürütebilecek kişilerin evden
çalışmalarının iyi olacağını veya çalışmaları gerektiğini söyleyen genel bir
rehber veya kural vardır.
Bu tür işlerde
çalışanların karşı karşıya kaldığı iki temel sorun bulunmaktadır:
a) Var oluş krizi
zamanlarında, bakım, eğitim, iş, hayatta kalma vb. kapsayan çok yönlü
aktivitelerin yöndeşen mekanı olan evde çalışmaya uğraşırken sosyal ve
psikolojik aşırı yüklerle karşılaşabilir.
b) Toplumun nispeten
kapatıldığı göz önünde tutulduğunda, hizmet taleplerinde azalma olacağından evden
çalışanların pek çoğunun gelir kaynaklarında düşüş meydana gelecektir.
Hükümetlerin beyaz
yakalı ve öteki çalışanları korona virüs krizinden nasıl destekleyeceği
belirleyicidir. Neoliberal stratejilerin
sermayeyi ve ekonomik gelişmeyi önde tutmayı amaçlaması nedeniyle beyaz yakalı
çalışanların normal kapasitede ve hızda evden çalışmalarının beklendiği ve özel
bir desteğe güvenemeyecekleri anlamına gelmektedir bu. Sosyalist stratejiler
ise; hayatta kalmayı, sağlığı, refahı ve sosyal güvenliği ön plana
aldıklarından beyaz yakalı ve öteki çalışanları maddi olarak desteklemektedir.
Böylece maddi çöküşün yaratacağı varoluş tehlikesiyle karşı karşıya
kalmamaktadırlar.
Kritik Temel Hizmetler
Varoluş krizinde
toplumun hayatta kalabilmesi için kritik temel hizmetlerin organizasyonunda
bazı meslek kolları bulunmaktadır. Temel
hizmetler; örneğin; doktorlar, hemşireler, bakıcılar, ebeler, acil tıp
teknisyenleri, eczacılar, psikologlar, itfaiyeciler, polisler, gıda
üreticileri, gıda işleme, dağıtım ve nakliye çalışanları, belediye temizlik
işçileri, ilaç üretim çalışanları, tıbbi ekipman üreten imalat ve montaj
çalışanları, hizmet çalışanları, telekomünikasyon işçileri, acil durum
çalışanları, adli hizmet çalışanları vb. tarafından yerine getirilmektedir.
Kritik temel hizmet
sektörlerinde çalışanlar işleri gereği diğerlerinden daha fazla doğrudan sosyal
temasta bulunduklarında yüksek oranda hasta olma riskiyle karşı karşıyadırlar.
Hastanelerde Kovid-19 hastalarını tedavi eden doktorlar ve hemşireleri düşünün
örneğin. Hükümetlerin ve organizasyonların bu çalışanların korumak için
koruyucu ekipmanları, önemleri ve çalışma koşullarını sunmak için her şeyi
yapmaları önemlidir. Korona virüs krizi sırasında pek çok hemşire ve doktorun
virüse yakalanmasına neden olan koruyucu ekipmanlardaki eksiklik önemli bir
sorundur. Kritik temel hizmet sunan çalışanlar, toplumun ve insanlığın hayatta
kalmasını sağlamak için gerekli olan üst düzey dayanışmayı göstermektedirler.
Toplum önünde kahramanlar olarak alkışlanmaları yeterli değildir. İşlerinin
hayati önemi, sadece sembolik olarak değil aynı zamanda özel ek ücret, özel
emeklilik yardımları gibi ekonomik ve sosyal olarak da tanınmalıdır.
Meta formunun, insan
çıkarları ilkesi yerine kâr ilkesine göre işlemesi nedeniyle özellikle acil
durum durumlarda, kilit temel hizmetlerin piyasaya sunulması başarısızlığa
mahkumdur. Kilit temel hizmetler kamu hizmetleri olmadığı müddetçe işçi
kontrolü ile birlikte kamu mülkiyetinin kurulması insancıllığı sermaye birikimi
mantığına sokan bir önlemdir. Birleşik Devletler ve Birleşik Krallık gibi
neoliberalizmin olduğu ülkeler sağlığın kamusal hizmet olmasını ya engelledi ya
da baltaladı. Sonucunda da, sağlık hizmetleri kaynaklarının azlığına (personel
ve fiziksel kaynaklar dahil olmak üzere) ve bireylerin sağlık hizmetlerinden
yararlanamamalarına neden oldu. Korona virüs krizleri gibi istisna halinde
işlevsiz sağlık hizmetleri sistemi ölü sayısını artırır. Bu, evrensel sağlık
hizmeti ve bakım sektöründeki kamu mülkiyetinin herkesin esenliğinin sağlamada
hayati önem taşıdığını göstermiştir. Bu bağlamda, yazar ve aktivist Mike Davis
(2020) , korona virüs küresel salgınının “gerçek bir uluslararası kamu sağlığı
temel hizmeti yokluğunda kapitalist küreselleşmenin şu anda biyolojik olarak
sürdürülemez olduğunun göründüğünü ortaya koyduğunu” ileri sürmektedir. Bernie
Sanders de korona virüs krizini aynı şekilde şöyle yorumladı:
“
Milyonlarca insan şimdilerde herkes için çalışan bir hükümete sahip olmayı
talep ediyor. Kampanya sağlık hizmetinin ayrıcalık değil bir insan hakkı haline
gelmesini sağlamak, asgari ücreti geçinmeyi sağlayacak ücrete çıkarmak vesaire
vesaire için mücadelenin sürdürülmesinde nasıl bir rol oynamalıdır? İnsanların artık
hasta olduklarını bildikleri halde faturasını ödeyemeyecekleri için hastane
gitmedikleri ve öldükleri sistem nasıl bir sistemdir? (Sprunt 2020).”
Sanders’ın programının
anlamı, korona virüsün vurduğu ülkelerin “ Ev ev KOVİD-19 testi yapmak için
yeterli personeli işe alması ve onlara maske gibi gerekli koruyucu kıyafetleri
temin etmesi” gerektiğidir. Aynı zamanda kamulaştırma etrafında organize edilen
toplumları -mülk sahiplerinden diğer ülkelere yaptırımlara kadar- askıya
almamız gerekiyor böylelikle insanlar hem hastalıktan hem de tedavisinden
kurtulabilir” (Wallace vd. 2020). Korona virüs, dünyanın, kamusal sağlık
hizmetlerinin evrensel bir hak olduğunu örneğin, herkese yüksek standartta
kamusal sağlık hizmeti verilmesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır. “Sonsuz
sermaye biriminin döngüsel formu dünyanın bir kısmında diğerine içer doğru
çöküyor. Onu kurtarabilecek tek şey hükümetin finanse ettiği ve canlandırdığı yoktan var edilen kitlesel tüketiciliktir. Bu
sosyalizm demeden […] ekonominin tamamen sosyalleşmesini gerektirecektir.”
(Harvey 2020).
Yaşlı, Güçsüz ve Hasta Bireylerin Sosyal Mesafesi
Yaşlılar ve kardiyo
vasküler, kronik solunum, şeker, kanser rahatsızlığına veya güçsüz bağışıklık
sistemine sahip olanlar için korona virüsten ölüm riski fazladır. Bu nedenle pek
çok hükümet risk grubundakilerin evde kalmalarını ve kendilerini izole
etmelerini tavsiye etti veya zorunlu hale getirdi. Buna karşın bu durum
doğrudan sosyal temasın azalmasının psikolojik yük olarak yaşanabileceği
sorununa yol açtı. Sevdiklerinizle ve topluluklarla temas halinde kalabilmek
için iletişim teknolojilerinin kullanımı bazı duygusal destekler sağlamanın
aracı olmasına karşın doğrudan sosyal temasın yokluğunu düzeltemez. Hatta yaşlı
insanlar sayısal uçurumla (digital divide) ile karşı karşıya kaldılar. Bu
gruptakilerin; bilgisayar, internet, dizüstü bilgisayarlar, tabletler, cep
telefonları, uygulamalar, sosyal medya vb. sayısal teknolojilere fiziksel,
motivasyonel ve beceri açısından erişimi genç nesillere göre hayli azdır.
2019’da 16-24 yaş arasındaki Avrupa Birliği vatandaşlarının yüzde 98’i internet
kullanıcısı iken 65-75 yaş arasındakilerin sadece 60’ı internet kullanıyordu.
65-75 yaş arasındaki grubun yüzde 31’inin sayısal becerileri oldukça azdı yüzde
2’sinin ise hiç yoktu[6].
Sayısal uçurum göz
önünde tutulduğunda, sosyal mesafenin bir sonucu olarak yaşlılar özellikle
kendini yalnız ve depresif hissetme riski ile karşı karşıyadır. Neoliberal
stratejiler herhangi bir destekleyici önlemler olmadan emeklilere sadece izole
olmalarını söylemesine karşın sosyalist stratejiler sosyal izolasyonunun
psikolojik yüklerini hafifletmek amacıyla önlemler planlar. Örnekler, gıda
temin etme, risk grubundakilerin evlerine kullanımı kolay olan iletişim
teknolojileri kurma ve onlarla günlük temasta bulma gibi sosyal ve toplumsal
hizmetleri içermektedir.
Koronavirüs Krizinde Çocuklar, Gençler ve (E)- Öğrenim
Korona virüs krizinde,
pek çok ülke kreşleri, ilk ve orta okulları ve üniversiteleri kapattı.
Sonucunda, çocuklar ve gençler ebeveynleriyle birlikte evde kalmaları gerekti.
Genel beklenti, e-posta, video konferans, mesaj ve çeşitli e-öğrenim
teknolojilerinin kullanılmasıyla öğretimin devam etmesi olmuştur.
Ortaya çıkan ilk sorun,
çocuklara özellikle küçük çocuklara daha fazla ilgi gösterilmesi gerekliliğinin
ebeveynlerinin evden çalışabilmesiyle çatışmasıdır. Ebeveynler hem çalışmalı
hem çocuklara bakmalı hem de onlara öğretmenlik yapmalıdır. Sosyalist bir strateji
çocuk bakımı ve esenliğini çalışmanın önüne koyar. Bu toplumun varoluş
krizinde, herhangi bir performans beklentisine girmeden hükümetlerin ücretleri
ödemeye ve sübvanse etmeye devam etmesi anlamına gelmektedir. Olağanüstü haller
toplumun ve her günün radikal kırılmalardır. Kimse yaşamın, işin ve eğitimin
normal şekilde devam etmesini bekleyemez. Bundan dolayı, ilk, orta ve
üniversite öğrenicilerin eğitim performans beklentileri askıya alınmalı veya
asgari düzeye indirilmelidir. Uygun seçeneklerden biri, öğrenme materyalleri ve
desteğinin sağlanması ancak sınavın olmaması ve bütün öğrencilerin otomatik
olarak geçmesidir.
İkinci sorun, tamamen
aracılı ve sanal e-öğrenmenin verimsiz ve zor organize edilme eğiliminde olmasıdır. Bu
nedenle, uzaktan sanal öğrenimin yüz yüze öğrenme oturumlarıyla birleştiği karma
öğrenmenin, e-öğrenmede genel olarak kabul edilen standart haline gelmiştir.
Karma öğrenme “yüz yüze ve çevrim içi etkinliklerin tamamen bütünleşmesidir. […]
Karma öğrenme, bireysel ve kolektif etkinliklerin harmanlanması, iletişim
biçimlerini (sözlü ve yazılı) ve karma çalışma programını inşa eden yüz yüze ve
çevrim içi dersleri içerebilir.” (Garrison 2011, 75-76). Karma öğrenme “öğrenme
ve öğretmenin kalitesini artırmada önemli kavramsal ve pratik atılımı temsil
eder […] Karma öğrenmenin en büyük avantajı dönüştürücü olmasının yanında
öğrenci topluluklarının geleneksel idealleri ve aşina olunan yüz yüze öğrenme
üzerine inşa edilmesidir” (Garrison 2011, 82).
Korona virüs krizinde
radikal sanal e-öğrenme çabucak sınırlara ulaşmakta ve sorunlara yol
açmaktadır. Bu tür zor öğrenme koşulları altında değerlendirme, başarı ve
başarısızlık performans ilkelerine devam etme gençlerin kültürel ve sosyal
gelişimine zarar vermektedir.
Korona virüs Krizinde Küresel Kentler ve Kırsal Alanlar
Küresel kapitalizm bir
tarafta küresel şehirler diğer tarafta kırsal alanlar arasında güç uçurumu
yarattı. Küresel şehirler sermaye, emek-gücü, şirketler, bankalar, altyapı,
şirket merkezleri, hizmet endüstrisi, uluslararası finansal hizmetler,
telekomünikasyon tesislerinin vb. biriktiği kentsel mekânlardır. New York,
Londra, Tokyo, Paris, Frankfurt, Zürih, Amsterdam, Los Angeles, Sidney, Sao
Paulo, Meksiko City ve Hong Kong gibi şehirler küresel şehirlerdir. “Ekonomi
gittikçe daha fazla küreselleştikçe nispeten az sayıdaki bölgede yani küresel
şehirlerde merkezi işlevlerin yoğunlaşması artmaktadır” (Sassen 1991, 5).
“Dolaşım maliyetini ve devir zamanını (turnover time) azaltma gereksinimi,
kapitalist üretim atölyeleri haline gelen birkaç büyük şehir merkezinde
üretimin yoğunlaşmasını teşvik etmektedir” (Harvey 2001, 245). Coğrafik
genişleme coğrafik yoğunlaşmayla el ele gider (Harvey 2001, 246).
Zenginlik ve güç küresel
şehirlerde yoğunlaşırken pek çok kırsal bölgede kaynak, insan ve altyapı
eksikliği bulunmaktadır ve bu da sosyal sorunların kaynağıdır. Korona virüs
krizinde, kırsal bölgelerle karşılaştırıldığında nüfus yoğunluğunun fazla
olduğu küresel şehirlerde yaşayanlar daha dezavantajlıdır. Küresel şehirlerdeki
doğal mekanların ve erişilebilir bahçelerin azlığı bireylerin ve ailelerin
karantina ve sosyal izolasyona katlanmasını güçleştirmektedir. Özellikle bahçe
erişimi olmayan küçük apartmanlarda yaşayan çocuklar için zordur. Ayrıca, az
nüfusa sahip kırsal bölgelere oranla küresel kentlerdeki yüksek nüfus yoğunluğu
virüsün yayılımını daha mümkün ve kolay hale getirmektedir. Kırsal bölgelerdeki
insanların korona virüs ile temas olasılığı daha azdır ve doğaya daha kolay
erişime sahip olmaları onların karantina önlemleriyle başa çıkmasını
kolaylaştırmaktadır.
“Yüksek
nüfus yoğunluğu kolay bir konakçı hedef gibi görünmektedir. Kızamık salgınlarından
da iyi bilindiği üzere örneğin daha büyük kentsel nüfus merkezlerinde gelişir
ancak daha az nüfuslu bölgelerde hızla sona ermektedir. İnsanların
birbirleriyle nasıl etkileşimde bulundukları, hareketleri, kendilerini
disipline etmeleri veya ellerini yıkamayı unutmaları hastalığın nasıl
bulaştırılacağına etki etmektedir” (Harvey 2020).
Korona virüs krizinde,
eşit olmayan coğrafya mutlak ve göreceli
hastalık ve ölüm sayısını kısmen tersine çevirmiştir. Kırsal bölgeler
ekipman ve gelişmiş hastane azlığı dezavantajıyla karşı karşıya kalabilir.
Ancak bölge sakinlerinin küresel şehir sakinlerine kıyasla korona virüs ile
temas olasılıkları daha düşüktür.
İkinci bölüm korona
virüs krizinde gündelik hayatın ve gündelik iletişimin çeşitli yönlerini analiz
etmeye odaklandı. Küresel salgının etkili olduğu toplumlarda zaman-mekânın
nasıl organize edildiğine dair kapsamlı değişiklikleri özetledi. Sıradan
insanların esenliğinin, ekonomi politiğe ve hükümetlerin krize karşı ortaya
koyduğu politikalara bağlı olduğu ortaya çıktı. Krize karşı politik yanıtlar,
bir tarafta neoliberalizm diğer tarafta sosyalizm arasındaki bir sürekliliği
kapsamaktadır. Bir sonraki bölüm korona virüs krizi bağlamında ne tür bir
ideolojinin nasıl iletildiği üzerinde duracaktır.
3. Korona virüs Komplo Hikâyelerini ve Sahte Haberlerinin İletişimi
Slavoj Zizek (2020),
korona virüsü ciddiye almamaya karşı uyarıda bulunmaktadır:
“Hem
aşırı sağ (alt-right) hem de sahte sol salgının bütün hakikatini kabul etmeyi
reddetti. Her biri sosyal-inşacı indirgeme deneyimi içinde sulandırdı. […]
Trump ve partizanları, sürekli olarak salgının Demokratlar ile Çin’in komplosu
olduğu ve onun gelecek seçimleri kaybetmesini sağlamak amacını taşıdığı
konusunda ısrar etmektedirler. Bazı solcular da, devlet ve sağlık aygıtlarının önerdiği
önlemleri yabancı düşmanlığı bakımından kusurlu olduğu gerekçesiyle
kınamaktadır ve bu nedenle tokalaşmakta vb. ısrar etmektedirler. Bu tür bir
duruş çelişkiyi gözden kaçırır: Bugünün gerekli dayanışma biçimi tokalaşmamak
ve izolasyonda kalmaktır.”
Korona virüsün ciddiyetini
önemsiz göstermeye çalışmak veya inkar etmek krizin ideolojik bir boyutudur. İstisna
hallerinde (state of exception)
sahte haberlerin yayılımı ideolojinin bir başka tezahürüdür.
Sahte Haber
Sahte haberin üzerinde
uzlaşılmış, genel olarak kabul edilmiş bir tanımı bulunmamaktadır. Tanımların
çoğunun özünde sahte haber; çevrim
içinde ağırlıklı olarak da sosyal medyada yayılan, gazeteciliğin profesyonel
normlarından yoksun, sistematik ve kasıtlı olarak yanlış yönlendirmeye ve
yanlış enforme etmeye çalışan gerçek dışı sahte haberlerdir (Fuchs 2021, 7.
Bölüm). Bazı gözlemciler eksik (misinformation) veya yanlış enformasyon
(disinformation) kavramlarını kullanmayı tercih etmektedirler.
Cambridge Analytica
skandalı sahte haberin tipik bir tezahürüydü (a.g.e.). Sahte haber kültüründe, gerçeklerin
yanlış olduğu ve yalanların doğru olduğu bildirilir. Uzmanlara, liberallere ve
sosyalistlere güvensizlik vardır. Gerçekler ve rasyonaliteye güvensizlik ve
hakikatin ideolojik ve duygusal olarak kabul edilebilir bulduğu şey olduğuna
dair bir inanç vardır. Demagoglar, uzmanları ve politik rakiplerini insanlardan
nefret eden ve onları aptal olarak düşünen elitler olduğunu iddia ederek günah
keçisi yapmaya çalışırlar. Sahte enformasyon yayan demagoglar, ideolojilerin
paylaşan insanların yanında durduklarını, elitlerin ise kasıtlı olarak
önyargılı olduklarını ve gerçekliği yanlış temsil ettiklerini ileri
sürmektedirler.
Korona virüs krizi pek
çok ülkede ve dünyanın bazı bölgelerinde bir istisnai hal yarattı. Birden bire
milyarlarca insanın gündelik hayatı altüst oldu ve yeniden organize edilmesi
gerekiyordu. Kendi hayatları, arkadaşlarının ve ailelerinin hayatları için korkmak
zorunda kaldılar. Çocuklarının bakımlarını nasıl organize edeceklerini,
izolasyonda nasıl yaşayacaklarını, alışverişlerin en iyi nasıl organize
edeceklerini, durumun psikolojik stresiyle nasıl başa çıkacaklarını düşünmek
zorunda kaldılar. Korona virüs olağanüstülüğündeki kriz durumu, belirsiz
gelecek, kolektif şok ve kolektif ölüm korkusu niteliği sahte haberin
yayılmasında beyhude bir zemindir. Sahte korona virüs haberlerin yayılmasındaki
motivasyonların ne olduğunu tam olarak bilemiyoruz. Ancak pandeminin küresel
yayılması sırasında sahte hikâyelerinin ana temalarına genel bir bakış sağlamak
mümkündür.[7]
Sahte Korona virüs Haber Türleri
Sahte korona virüs
haber hikâyelerinin iki ana türü bulunmaktadır:
a)
Korona virüsün kökeni hakkındaki sahte haberler
b) Virüsün nasıl bulaştığı ve öldürebileceğine
dair sahte haberler
Birinci türü korona
virüsün nasıl üretildiğine, ikinci türü de nasıl dolaştığına ve yok
edilebileceğine odaklanmaktadır.
Korona virüsün kökenine
dair sahte haber hikâyeleri:
· Korona
virüs, Wuhan Teknoloji Enstitüsünde geliştirilen Çin biyolojik silahıdır.
· Çin
hükümeti Donald Trump’ı devirmek için virüsün serbest bırakılmasında Birleşik
Devletlerdeki Demokrat Parti veya Kuzey Kore hükümeti gibi başka güçlerle
işbirliği yaptı.
· Çin,
Rusya veya İran’ın ekonomik ve politik gücüne meydan okumak için CIA biyolojik
silah olarak virüsü yarattı ve yaydı.
· İsrail,
finansal pazar krizi yaratmak ve ortaya çıkan dalgalanmadan finansal olarak
yararlanmak amacıyla virüsü geliştirdi ve yaydı.
· İsrail
veya Rothschild ailesi gibi Yahudiler dünya gücünü ele geçirmek için virüsü
üretti.
· Çinli
casuslar, virüsü, Kanada’daki bir virüs araştırma laboratuvarından çaldı.
· KOVİD-19,
Bill Gates ve Birleşik Krallık hükümetince finanse edilen Pirbright Enstitüsü
tarafından geliştirilen nüfus kontrol stratejisinin bir parçasıdır.
· Donald
Trump; sübyancıları, politik rakiplerini ve Hollywood aktörlerini tutuklamak
veya öldürmek için küresel salgını yarattı.·
· Et
yemek korona virüsün nedenidir.
Korona virüsün
bulaşıcılığına ve öldürücülüğüne dair sahte haber hikâyeleri
· Virüsün
bulaşmasını önleyen bir aşı zaten var.
· Kokain,
korona virüsü tedavi etmektedir.
· Afrikalılar
dirençlidir.
· 5G
kablosuz ağlar korona virüsün patlak vermesine neden oldu.
· Evcil
hayvanlar korona virüsü yaymaktadır.
· Sirke
korona virüsü öldürmektedir.
· Kaynamış
zencefil veya limon suyu veya ineğin idrarını içmek korona virüsü
öldürmektedir.
· Çamaşır
suyu ile gargara yapmak korona virüsü öldürmektedir.
· Saunaya
girmek korona virüsü öldürmektedir.
· Saç
kurutma makinesi korona virüsü öldürmektedir.
· Şifalı
otlar korona virüsü öldürmektedir.
· Komünyon
(Holly Communion)**, insanları korona virüsten
korumaktadır.
· Gümüş
içerikli diş macunu korona virüsü öldürmektedir.
· Ruhsal
şifa korona virüsü öldürmektedir.
Breitbart, Rush Limbaugh ve Sahte Korona virüs Haberleri
Sahte bir korona virüs
haber hikâyesi örneğine bakalım. Breitbart is a aşırı sağ propaganda sitesidir.
27 Mart 2020’de, dünyada en çok erişilen web platformları içinde 256. oldu.[8] Breitbart
hikâyelerinin çok büyük bir kitleye ulaştığı anlamına gelmekteydi bu. 24 Şubat
2020’de, Breitbart sağcı radyo talk Show sunucu Rush Limbaugh hakkında bir
hikaye yayınladı. The Rush Limbaugh Show, ortalama 15 milyondan daha fazla
dinleyiciyi sahipti ve sadece Birleşik Devletlerin en çok dinlenen radyo talk
show’u değil aynı zamanda ülkede en çok dinlenen radyo programıydı da. [9] Bu
Show aşırı sağ radyo televizyon yayıncılığının ana tezahürü ve ilk örneği
olarak 1988’de yaratıldı. Hafta içi ve yaklaşık 600 yerel radyo istasyonunda
yayınlanmaktadır.
Breitbart makalesinin
başlığı “Limbaugh: Trump’ı Devirmek İçin Korona virüs Silah Haline Getirildi.”[10]
Limbaugh “ Silah haline getirme sürecindeki bir ChiCom [Chinese communist/Çinli
komünist] laboratuvar deneyi olmasının muhtemel” olduğunu ileri sürdü. Bütün süper güç uluslar, biyolojik silahlarla
silahlanır. […] Görünüşe göre korona virüs Donald Trump’ı devirmek için başka
bir unsur olarak silah haline getiriliyor. Size korona virüs hakkındaki
gerçekleri söylemek istiyorum.”[11] “Bazıları,
sahip olduğu insan nüfusunun ihtiyaçlarını karşılayamayan oldukça sorunlu bir
ekonomik yapısı olan Çinli komünistlerce (ChiComs) kasıtlı olarak ortaya
çıkarıldığına inanmaktadır”.[12]
“Korona virüs Trump’ı ele geçirme çabasıdır.”[13]
Limbaugh’ın iddiasına
göre, Çin korona virüsü, biyolojik silahla Birleşik Devletleri hedef almak ve
pek çok ölüme yol açarak Trump’ın politik pozisyonunu zayıflatmak amacıyla
üretti. Bilgi doğrulama (fast checking) kuruluşu PolitiFact, The Limbaugh Show’un
bu bölümünde yer alan iddiaları analiz etti ve iddiaların sahte olduğu sonucuna
vardı. [14]
Rush Limbaugh’ın komplo
teorilerini yaymak için Breitbart sosyal medya kanallarını da kullandı. Makale
yazıldığı sırada, Breitbart’ın 4 milyondan fazla Facebook, 1,2 milyon Twitter,
620 bin İnstagram takipçisi ve 160 bin Youtube abonesi vardı. [15]
25 Şubat 2020’da, Breitbart, Facebook sayfasında Limbaugh hikâyesine bir
bağlantı ekledi (Bkz. Şekil 3). 28 Mart’ta, Facebook iletisi 900 defa
paylaşılmış, 4200 duygusal etkileşim almış ve 1200 yorum yapılmıştı. Aynı
zamanda, 2279 kullanıcı da Breitbart platformundaki, Facebook yayınının
bağlantısının yer aldığı haber makalesine yorum yapmıştı.
Şekil 3: Rush
Limbaugh’ın korona virüs komplosunun sosyal medyada Breitbart tarafından
yayılması
https://www.facebook.com/Breitbart/posts/rush-limbaugh-it-looks-like-thecoronavirus-is-being-weaponized-as-yet-another-e/10164646988865354/,
Erişim: 28 Mart 2020
Rush Limbaugh’ın Çin’ın
korona virüsü Donald Trump’ı devirmek amacıyla ürettiğine dair komplo iddiası
örneği, aşırı sağın kamuoyuna sahte haberi yaymak için farklı medya
birleşimlerini nasıl kullandığını göstermektedir. Bu örnekte, sahte haber ilk
olarak radyo yayınında ortaya atılmıştır. Breitbart sahte haber hikâyesini
geniş alana yaymak için internet ve sosyal medyayı kullandı. Radyo yayıncılığı
ile yoruma ve paylaşıma olanak sağlayan
sosyal medyanın birlikteliğiyle birlikte, sahte haber daha geniş izleyici
kitlesine ulaştı. Böylece korona virüs sahte haberlerini yayılmasını
yaygınlaştırdı.
Tıpkı bütün komplo
hikâyeleri gibi, Limbaugh’ın iddiaları kanıttan yoksundu ve uzmanların
bulgularını yok saymaktaydı. Limbaugh,Birleşik Devletlere saldırmaya çalışan
entelektüellerin, sosyalistlerin, liberallerin ve yabancı ülkelerin yer aldığı
büyük komplolar olduğunu düşünen Trump’ın destekçilerinin ideolojik inancına ve
ahlaki öfkesine dayanmaktadır.
Sahte haber bilimsel
kanıtı görmezlikten gelmektedir. Korona virüsün üretildiğine dair herhangi bir
emare bulunmaktadır. Korona virüsün DNA dizileri yarasalarda bulunan virüslerle
yakından ilişkilidir (Cohen 2020a, York 2020, Ye 2020, Zhou 2020). Çevresel
örnekleme dayanarak, Wuhan’daki deniz ürünleri pazarında virüsün hayvanlardan
insanlara geçtiğine dair kanıtlar vardır (A.g.e.). Bilim insanları pangolin
gibi hayvanların yarasalar ve insanlar arasındaki bulaşmaya aracılık eden
türler olabileceğini buldular (Cyranoski 2020, Lam vd. 2020). Andersen vd.
(2020), virüsün toplam genetik şifrelerinin (genom) bir analizine dayanarak
“laboratuvar temelli herhangi bir senaryonun akla uygun olduğuna
inanmadıklarını” yazdı.
Bilimsel kanıtları göz
ardı ederek, KOVİD-19’a dair çeşitli komplo teorileri ortaya çıktı. “
Spekülasyonlar, virüsün laboratuvarda [Wuhan Viroloji Enstitüsü] biyomühendislik
ile üretilmiş veya yarasaya dokunan bir laboratuvar çalışanına ve sonrasında da
hastalığın laboratuvarın dışında bulunan başkalarına bulaşmış olması gibi
olasılıkları içeriyordu.” (Cohen 2020b). Önde gelen tıp dergisi The Lancet’deki
bir mektupta 27 halk sağlığı bilim insanı “KOVİD-19’un doğal kökeni olmadığı
yönündeki komplo teorileri iddialarını şiddetle kınıyoruz.[…] Komplo teorileri;
bu virüse karşı mücadelede küresel işbirliğini tehlikeye atan korku, söylenti
ve önyargıya yol açmaktan başka bir işe yaramamaktadır” (Calisher vd. 2020,
e42) demektedir. Bilim insanları “ Büyük
bir çoğunlukla, korona virüsün vahşi hayat kökenli olduğu sonuca vardı”
(Calisher vd. 2020, e42).
Milliyetçilik, Faşizm ve Savaş
Korona virüs küresel
salgını, insanlığın bir krizidir. Virüs hayvanlardan insanlara aktarıldı.
Toplumun küresel ve mobil karakteri lgöz önünde bulundurulduğunda üç ay içinde
küresel olarak yayıldı ve pek çok ölüme neden oldu. Çağdaş toplumların ulusal
ölçekle sınırlı olmadığı, insan ve metanın uluslararası dolaşımı ile
seyahatlerin küreselleştiği düşünüldüğünde, korona virüsün dünyanın herhangi
bir yerinden kaynaklanabilir ve küresel ölçekte yayılabilir. Aşırı sağın
yapmaya çalıştığı şey, insanlar
arasındaki küresel dayanışma ve karşılıklı yardımlaşmayla ancak üstesinden
gelinebilecek olan korona virüs krizinin insanlığın bir krizi olduğu gerçeğini
saptırmaktır.
Aşırı sağ virüsü
ideolojikleştirmektedir. Diğer ülkeleri zayıflatmak, saldırmak ve yok etmek için
korona virüsün bir ülke tarafından tasarlanan ve yaratılan bir proje olabileceğini
söylemektedirler. Farklı ülkelerde milliyetçiliği radikalleştirmek ve
milliyetçi nefreti yaymak amacıyla kriz durumunu kullanmayı hedeflemektedirler.
Diğer ülkelere saldırmak için bir ülkenin örneğin Çin’in pek çok ölüme neden
olan virüsü kendi ülkesinde yayması mantıklı bir varsayım değildir. Korona
virüs dünyanın her köşesinde birçok ölüme yol açtı. Korona virüs ideolojisi
milliyetçilik ve komplocu düşüncenin birleşmesiyle işlemektedir. Aşırı sağ,
insanlığın krizi bağlamında geleneksel kitle iletişim araçlarını ve sosyal
medyayı milliyetçiliği ve nefreti yaymak için kullanmaktadır.
Donald Trump korona
virüsten “Çin virüsü” olarak bahsetti sürekli (Mangan 2020). Dünya Sağlık
Örgütü, virüsler “sınır tanımaz ve etnik kökeni, rengi veya bankada ne kadar
para olduğunu umursamaz” diyerek, bu tanıma karşı uyarıda bulundu. Bu nedenle virüsle
ilişkili bireylerin profillenmesine yol açmamak için kullandığımız dikkatli
olmamız gerçekten önemlidir (Kopecki 2020). İstisna halinde ve insanlığın
krizinde milliyetçi ideolojinin tehlikesi, Trump gibi otoriter karakterlerin
savaşla, nükleer saldırı, faşist devlet oluşumu vb. gibi şiddet kullanma
yanlısı olmasıdır.
Korona virüs krizin
sosyal boyutu da bulunmaktadır: Ağır hasta biçimde hastalanan veya ölen çok
sayıda insan vardır. Virüsü kontrol altına almak için gerekli toplumun nispeten
durgunluğu ekonomik krize dönüşmektedir. Milliyetçilik ve ideolojinin var
olduğu korona virüsün politik boyutu,
faşizm ve dünya savaşının yükselişine neden olabilir. Korona virüs insanlığı tehdit eden doğal bir
felakettir. Milliyetçilik, ideolojik gibi mantıksız tepkiler derin krizlerde
ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. Dayanışmanın olmaması ve dayanışmanın
milliyetçilik tarafından yer değiştirmesi
sosyal ve ekonomik krize yol açarak savaş, kitlesel katliamlar, soykırım
ve faşizmi içeren politik bir krize dönüştürebilir.
4. Sonuç
Makale şunları sordu:
Korona virüs krizinde gündelik hayat ve gündelik iletişimi nasıl
değiştirmektedir? Kapitalizm kriz esnasında gündelik hayat ve iletişimi nasıl
biçimlendirmektedir?
Temel bulguları şöyle
özetleyebiliriz:
· Sosyal mesafe
Korona virüs krizi
sırasında deneyimlenen sosyal mesafe iletişimden ve sosyal ilişkilerden
vazgeçmek anlamına gelmez. Sadece bulaşıcılık riskine sahip yüz yüze iletişimin
yerini aracılı iletişim alır. Sosyal mesafe sosyallik ve iletişimden uzaklaşma
değil uzaktan sosyallik ve iletişimdir.
· Gündelik hayatın ve
gündelik iletişim kırılması
Korona virüs krizi,
gündelik hayat ve gündelik iletişimin mekân-zamanında radikal bir dönüşüme yol
açtı. Bu krizde, sosyal mekanlar ve iş, boş zaman, eğitim, kamusal alan, özel
alan, arkadaşlık, aile mahalleri evin mahalinde yöndeşti. Ev, insanların gündelik
hayatta, iletişim teknolojilerinin yardımıyla belli bir mesafede toplumu
organize ettiği mahal üstü bir role sahip oldu. İnsanların genellikle farklı
zamanlarda, farklı mahallerde, farklı sosyal rollerde gerçekleştirdikleri
etkinlikler, ağırlıklı olarak mıntıkalaşmamış ve yapılandırılmamış mekân-zaman,
tek bir mahalde yani evde yöndeşir.
· Bireylere aşırı yük
yükleme tehlikesi
Korona virüs krizinde, mekan-zamanın
evde yöndeşmesi, aynı tek mahalde çoklu sosyal rollerinden üstesinden gelemeyen
kişilere kolayca ek yük getirmektedir. Bu nedenle bireyin yükünü hafifleten
halk sağlık politikaları bu tür krizleri yönetmede kilit öneme sahiptir.
·
Uzaktan
sosyallik aracı olarak iletişim teknolojileri
Korona virüs krizinin toplum ve
bireylere yönelik olarak yarattığı istisnai koşullarda iletişim araçları
gündelik sosyal hayatın organizasyonunda önemli bir rol oynamaktadır. Genellikle
birincil iletişim araçlarından kaçınılmaktadır. İkincil, üçüncül, dördüncül ve
beşincil iletişim araçları vasıtasıyla aracılı iletişiminin kullanımı
yaygındır. Aracılık iletişimde yakınlık, sevgi ve duyguların ifade edilmesi ve
iletilmesinde yaşanan zorluklar nedeniyle yüz yüze iletişiminin aracılı
iletişimle yer değiştirmesi çeşitli sorunlar yaratmaktadır. Örneğin; birisine
internet üzerinden sarılamazsın.
·
Korona
virüs ve sınıf yapıları
Korona virüsün herkese bulaşma
olasılığı olmasına karşın küresel salgının sosyal etkileri sınıf yapılarına
eşit olarak dağılmaz. Özellikle yoksul, yaşlı, zayıf ve hastalar daha
savunmasızdır ve daha fazla etkilenirler. Bazıları evden çalışmaya devam
edebilseler de aşırı yük altına girme ve talep azlığı tehlikesiyle karşı
karşıya kalmaktadırlar. Bazı çalışanlar da işlerini kaybederek yoksulluk,
işsizlik ve evsizlik tehlikesiyle karşı
karşıyadırlar.
·
Hükümetlerin
önlemleri
Korona virüs krizine hükümetlerin
yanıtları neoliberalizm ve sosyalizm arasındaki bir süreklilik üzerinde
değişmektedir. Neoliberal stratejilere örnek olarak Birleşik Krallık
gösterilebilir. Bırakınız yapsınlar (laissez-faire) yaklaşımıyla gündelik
hayatı değiştirmekten kaçındı ve ekonomik büyüme ile kâr elde etmeyi insanların
hayatlarının ve çıkarlarının önüne koydu. Herkesi kendi başına bırakması
yalnızca güçlülerin hayatta kalacağı anlamına geliyordu. Bu tür yanıtlar
neoliberalizmin Sosyal Darwinizm’in bir biçimi olduğunu açıkça ortaya
koymaktadır. Sosyalist stratejiler küresel salgınla mücadelede kolektif dayanışma
fikrinden temel almaktadır. Önlemler, ölümleri en az düzeyde tutmak ve herkese
iyi bir hayat sunmak amacını taşımaktadır. İnsan çıkarları ve hayatı kapitalist
çıkarların önündedir. Korona virüs krizi insanlığın ve toplumun var oluş
krizidir. Sosyalist önlemler; gündelik hayattaki kırılmaların yarattığı
güçlüklerle daha iyi başa çıkabilmeleri için insanlara, hayatta kalma çabalarına
yeterli zaman sağlayacak kaynakları ve yardım biçimlerini sunmayı, rutin
etkinliklerini daha iyi organize edebilmelerini, korku, endişe ile başa
çıkabilmelerini, arkadaşları, aileleri ve topluluklarını destekleyebilmelerini
vb. hedeflemektedir.
·
Sahte
korona virüs haberleri
Korona virüs krizinde ortaya çıkan
kolektif şok ve kolektif ölüm korkusu; korona virüs hakkındaki sahte haberlerin
yayılması için uygun bir zemin sağladı.
·
Sahte
korona virüs haber türleri
Sahte korona virüs
haber hikâyelerinin iki ana türü bulunmaktadır:
a) Korona virüsün
kökeni hakkındaki sahte haberler
b) Virüsün nasıl bulaştığı ve öldürebileceğine
dair sahte haberler
· Aşırı sağın sahte korona
virüs haberleri iletişimi
Aşırı sağ, sahte korona
virüs haber hikâyeleri iletişimini geleneksel ve sosyal medya yoluyla
milliyetçilik ve nefreti yaymak için korona virüs krizinden faydalandı.
Ya Sosyalizm ya Barbarlık
İnsanlar hayat, esenlik, sağlık ve
hayatta kalmanın kendileri için en önemli ve en temel gereksinim olduğunu,
kendilerine ve birbirlerine iyi bakmaklarının, küresel salgının üstesinden
gelebilmek için kolektif ve küresel dayanışmanın zaruriyetini fark ettiler.
Ancak bir taraftan da savaş ve
faşizm tehlikesi bulunmaktadır. Korona virüs krizinin en büyük politik
tehlikesi, aşırı sağın istisnai halleri şiddet, savaş, diktatörlük, soykırım ve
faşizme yol açabilecek sahte haber, milliyetçilik ve nefreti yaymak için
kullanmasıdır. Korona virüs krizi toplumun gelecek perspektiflerini
radikalleştirir. Büyük olasılıkla ya sosyalizme ya da barbarlığa doğru yol
almaktayız. Tıpkı yüz yıl önce olduğu gibi, burjuva toplumu da bugün ve gelecek
yıllarda “ya sosyalizme geçiş ya da barbarlık dönüş arasında yol ayrımında
durmaktadır” (Luxemburg 1916, 388). “Bu zamanlarda sosyalizm insanlık için tek
kurtuluştur” (Luxemburg 1971, 367).
Kaynakça
Andersen, Kristian G. 2020. The
Proximal Origin of SARS-CoV-2. Nature Medicine, https://doi.org/10.1038/s41591-020-0820-9
APA (Austria Press Agency). 2020.
153.100 mehr Arbeitslose seit 15. März. Wiener
Zeitung, 25 March 2020, https://www.wienerzeitung.at/nachrichten/wirtschaft/oesterreich/2055625-153.100-mehr-Arbeitslose-seit-15.-Maerz.html
Beck, Ulrich. 1992. Risk Society:
Towards a New Modernity. London: Sage.
Calisher, Charles et al. 2020.
Statement in Support of the Scientists, Public Health Professionals, and
Medical Professionals of China Combatting COVID-19. The Lancet 395:
e42-e43, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30418-9
Cohen, John. 2020a. Mining
Coronavirus Genomes for Clues to the Outbreak’s Origins. Science
Magazine, 31 January 2020, https://www.sciencemag.org/news/2020/01/mining-coronavirus-genomes-clues-outbreak-s-origins#
Cohen, John. 2020b. Scientists
“Strongly Condemn” Rumors and Conspiracy Theories About Origin of
Coronavirus Outbreak. Science Magazine, 19 February 2020, https://www.sciencemag.org/news/2020/02/scientists-strongly-condemn-rumors-and-conspiracy-theories-about-origin-coronavirus#
Cyranoski, David. 2020. Mystery
Deepens Over Animal Source of Coronavirus. Nature 579: 18-19.
Davis, Mike. 2020. In a Plague Year.
Jacobin, 14 March 2020, https://jacobinmag.com/2020/03/mike-davis-coronavirus-outbreak-capitalism-left-international-solidarity
Fuchs, Christian. 2021. Social
Media: A Critical Introduction. London: Sage. Third edition.
Fuchs, Christian. 2020a. Communication
and Capitalism. A Critical Theory. London: University of Westminster Press.
Fuchs, Christian. 2020b. Nationalism
on the Internet: Critical Theory and Ideology in the Age of Social Media and
Fake News. New York: Routledge.
Galton, Francis. 1909. Essays
in in Eugenics. London: The Eugenics Education Society.
Garrison, Randy D. 2011. E-Learning
in the 21st Century. A Framework for Research and Practice.
New York: Routledge. Second edition.
Giddens, Anthony. 1984. The
Constitution of Society. Outline of the Theory of Structuration. Cambridge:
Polity.
Harvey, David. 2020. Anti-Capitalist
Politics in the Time of COVID-19. Jacobin, 20 March 2020, https://jacobinmag.com/2020/03/david-harvey-coronavirus-political-economy-disruptions
Harvey, David. 2005. Space as
Keyword. In Spaces of Neoliberalization, 93-115. Stuttgart:
Franz Steiner Verlag.
Harvey, David. 2001. Spaces
of Capital. Towards a Critical Geography. New York: Routledge.
Kopecki, Dawn. 2020. WHO Officials
Warn US President Trump Against Calling Cornavirus the “Chinese
Virus”. CNBC, 18 March 2020, https://www.cnbc.com/2020/03/18/who-officials-warn-us-president-trump-against-calling-coronavirus-the-chinese-virus.html
Lam, Tommy Tsan-Yuk et al.
2020. Identifying SARS-CoV-2 Related Coronaviruses in Malayan
Pangolins. Nature, https://doi.org/10.1038/s41586-020-2169-0
Lefebvre, Henri. 2002. Critique
of Everyday Life. Volume II: Foundations for a Sociology of the Everyday. London:
Verso.
Lefebvre, Henri. 1974/1991. The
Production of Space. Malden, MA: Blackwell.
Li, Xiang et al. 2020. Bat Origin of
a New Human Coronavirus: There and Back Again. Science China Life
Sciences 63: 461-462, https://doi.org/10.1007/s11427-020-1645-7
Luxemburg, Rosa. 1971. Selected
Political Writings of Rosa Luxemburg. New York, NY: Monthly Review Press.
Luxemburg, Rosa. 1916. The Junius Pamphlet.
In Rosa Luxemburg Speaks, 371-477. New York: Pathfinder.
Mangan, Dan. 2020. Trump Blames
China for Coronavirus Pandemic: “The Worls is Paying A Very Big Price
for What They Did”. CNBC, 19 March 2020, https://www.cnbc.com/2020/03/19/coronavirus-outbreak-trump-blames-china-for-virus-again.html
Mies, Maria, Veronika Bennholdt-Thomsen,
and Claudia von Werlhof. 1988. Women: The Last Colony. London:
Zed Books.
Rosa, Hartmut. 2020a.
Interview. Philosophie Magazin, 18 March 2020, https://philomag.de/auf-einmal-sind-wir-nicht-mehr-die-gejagten/
Rosa, Hartmut. 2020b.
Interview. TAZ, 25 March 2020, https://taz.de/Soziologe-Hartmut-Rosa-ueber-Corona/!5673868/
Sassen, Saskia. 1991. The
Global City. Princeton, NJL Princeton University Press.
Sprunt, Barbara. 2020. Bernie
Sanders on His Campaign: “It’s Going to Be A Very Steep Road”. NPR,
27 March 2020, https://www.npr.org/2020/03/27/822171139/bernie-sanders-on-his-campaign-it-s-going-to-be-a-very-steep-road?t=1585500234287
Wallace, Alfred Russel.
1889/2009. Darwinism. Cambridge: Cambridge University Press.
Wallace, Rob, Alex Liebman, Luis
Fernando Chavez and Rodrick Wallace. 2020. COVID-19 and Circuits of
Capital. Monthly Review 72, https://monthlyreview.org/2020/03/27/covid-19-and-circuits-of-capital/
World Health Organization (WHO).
2020. WHO Announces COVID-19 Outbreak a Pandemic. WHO, 12 March 2020, http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/news/news/2020/3/who-announces-covid-19-outbreak-a-pandemic
Ye, Zi-Wei et al. 2020. Zoontic Origins
of Human Coronavirus. International Journal of Biological
Sciences 16 (10): 1686-1697.
York, Ashley. 2020. Novel
Coronavirus Takes Flight From Bats? Nature Reviews Microbiology 18:
191.
Zhou, Peng et al. 2020. A Pneumonia
Outbreak Associated With a New Coronavirus of Probable Bat Origin. Nature 579:
270-273.
Žižek, Slavoj. 2020. Monitor
and Punish? Yes, Please! The Philosophical Salon, 16 March
2020, http://thephilosophicalsalon.com/monitor-and-punish-yes-please/
* (Ç.N.)
Laissez-faire; Bırakınız yapsınlar anlamına gelmektedir. Adam Smith Toplumların
Refahı kitabındaki ifade ekonomiye devletin müdahale etmemesini vurgulamak
amacını taşımaktadır.
** (Ç.N.)
Komünyon (Holly Communion); Hristiyanların, İsa’nın çarmıha gerilmeden önce
yediği son yemeğe atfen düzenlendikleri şarap ve ekmek ayini
* Makale, tripleCommunication,
Capitalism & Critique internet
sayfasından alınarak çevrilmiştir.
Özgün metni okumak için:
https://www.triple-c.at/index.php/tripleC/article/view/1167
[1] Almanca:
„Zwangsentschleunigung”.
[2] Almanca: „Dem steht eine massive Verlangsamung im realen
physischen
Leben
gegenüber. Wo man sich einerseits stillgestellt und ausgeschlossen fühlt,
andererseits
plötzlich neue
Formen von Solidarität und neue Formen von Zugewandtheit entdeckt“.
[3] Almanca: „Beziehungen
werden suspekt“.
[4] Almanca: „wachsende
Entfremdung“.
[5] Almanca: „Wir haben Zeit. Wir können plötzlich hören und
wahrnehmen,
was
um uns herum geschieht: Vielleicht hören wir wirklich die Vögel und sehen die
Blumen
und
grüßen die Nachbarn. Hören und Antworten (statt beherrschen und kontrollieren):
Das
ist der Beginn eines Resonanzverhältnisses, und daraus, genau daraus kann
Neues entstehen“.
[6] Veri kaynağı :
Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat
[7] Veri kaynağı: https://en.wikipedia.org/wiki/Misinformation_related_
to_the_2019%E2%80%9320_coronavirus_pandemic,
Erişim: 27 Mart 2020.
[8] Veri kaynağı: https://www.alexa.com/siteinfo/breitbart.com, 90 günlük eğilim ölçümlerine göre, Erişim: 27 Mart 2020.
[9]Veri kaynağı: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_most-listened-to_radio_programs, Erişim: 27 Mart 2020.
[10] https://www.breitbart.com/clips/2020/02/24/limbaugh-coronavirus-being-weaponized-tobring-down-trump/
[11] A.g.e.
[12] https://www.youtube.com/watch?v=Yp3EBJFKnGo
[13] A.g.e.
[14] https://www.politifact.com/factchecks/2020/feb/27/rush-limbaugh/fact-checking-rushlimbaughs-misleading-claim-new-/
[15] Veri kaynağı: https://www.facebook.com/Breitbart, https://twitter.com/BreitbartNews,
https://www.instagram.com/wearebreitbart/, https://www.youtube.com/channel/
UCmgnsaQIK1IR808Ebde-ssA
Yorumlar
Yorum Gönder