Hepsi Yanlışlık Beckett'den Adorno'ya Mektup

Samuel Beckett

Absürd tiyatronun öncüsü çok uluslu, çok dilli oyun yazarı, şair, romancı, eleştirmen. 1952'de sahnelenen Godot'yu Beklerken en önemli oyunudur. Diğer eserleri: Molloy, Adlandırılamayan, Molone Ölüyor, Murphy, Watt, Aşksız İlişkiler, Sıradan Kadınlar Düşü, Proust

                                             

Teodor W. Adorno

Frankfurt Okulu ve Eleştirel Kuramın en önemli temsilcilerinden Alman felsefeci, sosyolog, müzik bilimci. Kültür Endüstrisi kavramını ortaya atan Adorno'nun bazı eserleri şunlardır: Aydınlanmanın Diyalektiği, Minima Moralia, Hegel Üzerine Çalışmalar, Eleştiri, Toplum Üzerine Yazılar ve ölümünden sonra yayımlanan Estetik Kuram

Samuel Beckett’den Theodor W.Adorno’ya mektup, 15 Şubat 1969, Theodor W. Adorno Arşivi, Frankfurt, Samuel Beckett’in Mektupları, BD. IV, Cambridge 2016

Cascais

Portekiz

15.2.69

Sevgili T.A.

Dün aldığım mektubunuz için teşekkür ederim. Hamburg’da Godot’yu yönetme önerisinden onur duyuyorum. Bu çok büyük bir iş ve sağlık iyi değil. Bunun üzerinde düşüneceğim, işlerin nasıl gittiğini göreceğim ve size bilgi vereceğim. Bu yaz Schiller (Atölye/Çalıştay) için Martin Held ile birlikte Krapp’ın Son Bandı’nı  (Das letzte Band) yapmaya söz verdim. Fakat bu küçük bir meseledir. Messrs Lietzau ve Nagel’e tekliflerinden dolayı minnettar olduğumu ilet lütfen.

Marcuse Gençliği tarafından henüz ıslıklanmadım, bildiğim kadarıyla ve o kadar da uzak değil. Bir keresinde Markiz Adalarında bana söylediğin gibi, hepsi yanlışlık. Hiç böyle bir doğruluk böyle bir aptallığa katıldı mı? Çalışmanın iyi gitmesine çok mutlu oldum ve Estetik Teorisini sabırsızlıkla bekliyorum. Bütün cephelerde tam bir durgunluk halindeyim. Paris’e bir hafta içinde dönüyoruz veya yani biraz huzur arayışı içinde 3 aylık uzaklıktan sonra ve boşuna değil, fakat çok rüzgar ve yağmurla karışmış şekilde.

Daima en iyisi sevgili T.A., umarım yakında görüşürüz.

Sam. Beckett

****************************************************************

Samuel Beckett’in 4 Şubat 1969’da Teodor W. Adorno’ya cevabi mektubu Beckett’in özlü anlatımının tipik bir örneği ve İrlandalı bir şairin muhtemelen “politik” beyanının da nadir bir durumudur.  Adorno’nun mektubu vasıtasıyla Ivan Nagels ile Hamburg Tiyatrosunda iş yapma ve Godot’u Beklerken’i sahneleme planını öğreniyoruz. (Buna karşın plan gerçekleşmedi.) Adorno ölümünden sonra yayımlanan ve “öğrenci işleri tarafından ciddi bir şekilde bozulan” Estetik Teorisi çalışması hakkında kısa bir yorumla mektubunu bitirdi.   -Adorno son zamanlarda ismine “kesin” olarak karar vermişti-. “Gerici olarak nitelendirilmesiyle, saldırıya uğrayan “olma hissinde” şaşırtıcı bir şeyler var. Fakat belki sen de şimdi aynı tecrübeye sahipsindir.” Beckett’in mektubunun 4 bölümünde -3 kere Fransızca bir kere Almanca- kullanarak kullandığı dili değiştirdiği gerçeği tecrübenin deyimsel hale geldiğini gösterir gibi. Mektup, Beckett’in daha sonraki pek çok çalışmasında olduğu gibi üç dillidir. Beckett’in öğrenci hareketine rastlaması –veya onlar tarafından “ıslıklanma” (conspué)- esasen Paris’te olabilir ve yanlışlık (malentendu) konuşması da Adorno’nun böyle bir şeyi ifade ettiği yerde vuku bulmuş olabilir. Diğer taraftan “Marcuse Gençliği” açıkça Hitler Gençliğine ironik bir atıftır ve belki onu ilk Almanya seyahatlerinden birini anımsatan bir hatıraydı ve 1936/37 yıllarında Nasyonal Sosyalistlerin yönettiği bir ülkeye götürdü. Günlük yazılarının bir kısmı Marbach Modern Edebiyat Müzesinde 2018 yılında düzenlenen “Alman Ateşi. Beckett Almanya’da” sergisinde sergilendi. Mesela, Beckett’in dilin özelliklerine gösterdiği ilgiyi örneklendiren Almanca tabirlerin listesi gibi.

Geriye dönüp bakıldığında, Adorno’nun hayatında 1969 zamanını bir çeşit final olarak değerlendirmek güç. Adorno’nun makaleleri –“İstifa”, “ Teori ve Pratik Üzerine Dipnot” ve “Eleştiri” makaleleri aynı yıl yayımlandı. Sadece Herbert Marcuse gibi eski yoldaşları ve öğrenci hareketiyle anlaşmazlıklara açıkça tepki göstermiyor aynı zamanda yanlış anlama (malentendu) gibi açıklığa kavuşturulmamış, henüz anlaşılmamış ifadeler için çaba gösteriyordu. Bu girişimler biraz yardım etti; 22 Nisan 1969’da Frankfurt Üniversitesi IV Amfisinde bir başka rahatsız edici ders daha olacaktı. “Meme Hareketi” (The Busenaktion). Bu arada Adorno ders anlatmayı bıraktı. 5 Mayıs 1969’da Spiegel’deki röportajının giriş cümlesi şöyleydi: “Profesör, iki hafta önce dünya iyi görünüyordu”. Adorno, Beckett’inkine benzemeyen özlü anlatımla cevapladı: “Ben değilim!”

Robert Zwarg

DLA Marbach (Alman Edebiyatı Arşivi) Marbach


* Mektup, aşağıdaki bağlantıdan alınarak çevrilmiştir. 

Özgün metni okumak için: 

http://www.literaturarchiv1968.de/content/all-is-malentendu-beckett-an-adorno/