Sosyal Karşıtı Sosyal Medyada Sosyalleşme II - Christian Fuchs

The Cambridge Analytica skandalı sosyal medyada sahte haber, sahte ilgi, sahte hesaplar, sahte kişilik testleri ve sahte reklam gibi basit bir hikaye değildir. Sağcı dijital ideoloji, dijital kapitalizm ve dijital neoliberalizmin kesiştiği bir hikayedir. Aşırı sağ ideolojiler ve hareketler propaganda yapmak, yaymak ve rakiplerini yenilgiye uğratmak amacıyla dijital medyada dijital medya kullanımı da dahil olmak üzere her kanalı kullanmaktadırlar. Sahte haberlerin politik kültürü, yeni milliyetçilik ve sağcı otoriter rejimin egemen olduğu aşırı kutuplaşmış politik dünyada dost-düşman- tasarısının ifadesidir (Fuchs 2018a). Facebook dijital kapitalizmin özüdür: Hedeflenmiş reklam satmak amacıyla kişisel verilere meta gözüyle bakar. Facebook’un 2017’deki kârı 15,9 milyar Amerikan Dolarıdır. Hedeflenmiş reklam, reklamın içeriğine kör olan algoritmalarca yönetilir. Facebook için reklamın içeriği ister çikolata ister bisküvi ister faşizm olsun hiç önemli değildir. Önemsediği tek şey, kâr elde etmek için reklam satmaktır. Bu nedenle, Facebook’un aşırı problemli veri uygulamalarını hoş görmesi sürpriz değildir. Daha fazla çevrim içi etkinlik, veri ve büyük veri üretilmesinin daha fazla potansiyel gelir getireceği mantığı üzerine kuruludur. Ancak sonucunda, kapitalizmin ekonomik özgürlüğü ve kârlılığı politik özgürlük (demokrasi) ve sosyal özgürlük (adalet, kalite) ile çelişmektedir. Kapitalizm, kendi ürettikleri emtiaya sahip olmayan işçilerin yaygın meta üretimine dayanmaktadır. Emtia kapitalistler için kâr sağlayan sermayedir. Kullanıcıların karşılıksız dijital emekleriyle üretilen büyük verileri Facebook metalaştırır ve kâra çevirir. Reklama dayalı sosyal medya platformlarının kullanıcıları dijital işçilerdir ve 21. Yüzyılın dijital proleterleridirler (Fuchs 2017). Daha refah toplum için kapitalist firmaların kârlarının iyi olması gereklidir gibi yanlış ideolojiden dolayı, neoliberal politikalar ve politikacılar kişisel verilerin korunması ve dijital firmaların yasal olarak düzenlenmesi konularında ilgisizdirler. Firmaların kendi kendini düzenlenmesinin işe yaramaması demokrasiye yönelik tehditlerin kolayca geliştirilebileceğine dair kanıt niteliğindedir. 

Cambridge Analytica skandalı dijital yabancılaşma buzdağının sadece görünen kısmıdır: Dijital şirketler kullanıcıları veriye ve platformlara yabancılaştırır. Kullanıcılar gizliliklerini kontrol edemezler. Neoliberalizm vatandaşlara daha iyi bir yaşam sağlayacak ortak menfaate erişime yabancılaştırır. Aşırı sağ demogoglar toplumu demokrasiye yabancılaştırır. 10 Nisan 2018’de Senato Yargı Komitesi ile Ticaret, Bilim ve Ulaştırma Komitesinin, 11 Nisan 2018’de Temsilciler Meclisi Enerji ve Ticaret Komitesinin yaptığı  duruşmalarda, Mark Zuckerberg Facebook’un bilgisiz İcra Kurulu Başkanı (CEO) gibi davrandı. İki duruşmada da gelen yüzlerce soruya sıklıkla “Bilmiyorum”, “Hatırladığım kadarıyla bilmiyorum fakat sizinle birlikte takip edebiliriz” tarzında cevaplar verdi (ABD Kongresi 2018a, 2018b). 

Zuckerberg, Donald Rumsfeld’in taklitçisi gibi davrandı. Birleşik Devletlerin Irak’taki savaşını meşrulaştırmak için o zamanın Birleşik Devletler Savunma Bakanı şu sözleri kullanıyordu: “Bilindiği bilinmeyenler var. Demek ki, şimdi bilmediğimizi bildiğimiz şeyler var. Fakat ayrıca bilinmediği  bilinmeyenler var. Bilmediğimizi bilmediğimiz şeyler var.” Zuckerberg, Facebook’un veri gözetimi ve dijital gözetimi hakkındaki sorulara büyük çoğunlukla bilinmeyenlerin bilindiği ve bilinmeyenlerin bilinmediği mantığı ile cevap verdi.

Slavoj Zizek (2004) Donald Rumsfeld’in  “asıl tehlike bilinmeyen bilinenlerin altında yatar”, “bildiğimizi bilmediğimiz şeyler”, “inkar edilen inançlar”, bilmiyormuş gibi yaptığımız tahminler ve müstehcen eylemler gibi toplumsal değerlerimizi biçimlendirdiği halde bilmiyormuş gibi yaptığımız şeyleri kasten gözden kaçırdığını iddia etmektedir. Kamuya açık duruşmalarda Zuckerberg, kendisi Facebook’un gündelik eylemlerinin arka plandaki bilgisini oluşturmasına rağmen; gizli bilginin bilgisini, dijital kapitalizmi alttan alta destekleyen değerleri reddetti. Senato’daki duruşmada Zuckerberg, Facebook’u tekel  “gibi hissetmediğini” söyledi. (ABD Kongresi 2018a). Zuckerberg, banka hesabında gittikçe artan parasını kesinlikle “hisseder” ve algılar çünkü onun bilgisine sahiptir. Fakat tekelci yapıları hissetmediğini söyler.  Zuckerberg’in, sermaye birikiminin tekelci uygulamalarının toplumdaki yaygın etkilerini düşünmek istememesi sermayenin toplum üzerindeki kendi olumsuz özelliklerine ve etkilerine kör oluşunu göstermektedir. Yani sermaye kendi olumsuz etkilerini azaltmak için herhangi bir şey yapmayacağını ima etmektedir. Bu nedenle kanun, devlet ve sivil toplum yoluyla sermayeyi temel kurallara uymaya zorlamak politik görevdir.

Sosyal Karşıtı Sosyal Medyada Sosyalleşme

Şimdilerde liberaller daha fazla gizlilik düzenlemesi ve verilerin korunması talebinde bulunuyorlar. Fakat dijital kapitalizmin yapısal problemleri böyle basitçe çözülemez. Ne yapılabilir? İhtiyacımız olan sosyal karşıtı sosyal medyanın sosyalleştirilmesi. Dijital sosyalleşmenin politik eylemleri farklı önlemleri gerektirmekte (Fuchs 2018a).  Hedeflenmiş çevrimiçi reklam yasağı reklamcılığın demokrasiye tehlikesini azaltır. Yürürlüğe konulan ve uygulanan yasakların ihlaline ağır para cezası verilmesi tek etkili yöntem olabilir. Başlangıç noktası olarak böyle bir önlem tek ulusal yargı yetkisinde yürürlüğe konulabilir. Algoritmik eylemlerin yerine iyi ücret olan teyitçiler, bilgi uzmanları ve yüksek yetenekli ücretli insan çalıştırılması bir diğer önlemdir. En önemli önlem ise sosyal medya platformu şirketlerin tekelleriyle mücadele etmek ve tekel yapısını yok etmektir. Dijital ortak varlıklar ve kamusal hizmeti geliştirecek yeni çevrim içi platform türlerine ihtiyacımız var. Kamusal hizmet yayıncılarının kendi sosyal medya platformlarını kurmaları ve kullanmaları teşvik edilmeli ve yasal olarak işlemesi sağlanmalıdır. Örneğin; PSB, BBC, ARD, France Television, RAI gibi ağlar kamusal hizmet Youtube’unu işletebilirler. Çevrim içi reklamcılık ve diğer dijital kârların vergilendirilmesi alternatif sosyal medyayı finanse edecek kaynak yaratacak ve dijital şirketlerin vergi ödemekten kaçmasını engelleyecektir (Fuchs 2018b). Aldığı paraya kâr amacı taşımayan medya projelerine bağışlayan vatandaşlara, yıllık kamusal alan çeki olarak katılımcı medya ücreti etkinleştirilebilir. Facebook, Twitter, Google sahipliği ve kontrolü hissedarlar olmayan kullanıcının kendisinde olan kâr amacı taşımayan platformlara dönüştürülebilir. Sosyal olmayan sosyal medyanın topluma ve demokrasiye yönelttiği tehditin üstesinden gelmek için dijital kapitalizme alternatif dijital ortak varlıkları  geliştirmek gerekmektedir.

Kaynakça

ABD Kongresi (2018a) Mark Zuckerberg’in Senato Duruşması Tutanağı, The Washington Post Online, 10 Nisan 2018. 

https://www.washingtonpost.com/news/ the-switch/wp/2018/04/10/transcript-of-mark-zuckerbergs-senate-hearing/?utm_term=. d3e94119e9ef

ABD Kongresi (2018b) Zuckerberg’in Temsilciler Meclisi Komitesi Öncesi Duruşma Tutanağı, The Washington Post Online, 11 Nisan 2018. www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2018/04/11/transcript-of-zuckerbergsappearance-before-house-committee/?noredirect=on&utm_term=.a8a47da06e61

Durkheim, Emile (1982) Sosyolojik Yöntemin Kuralları, New York: Free Press.

Financial Times (2018) Sosyal Ağ Karşıtlığı, En Zor Haftadan Sonra Facebook Güveni Yeniden İnşa Etmeyi Teklif Ediyor, Financial Times Çevrim İçi, 23 Mart, 2018 

Fuchs, Christian (2017) Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş, London: Sage. 2. Baskı.

Fuchs, Christian (2018a) Digital Demagog: Trump ve Twitter Çağında Otoriter Kapitalizm, Londra: Pluto.

Marx, Karl (1844) Ekonomik ve Felsefi El Yazmaları  1844, EFEY Cilt 3, Londra: Lawrence & Wishart.,s. 229-346.

Weber, Max (1978) Ekonomi ve Toplum, Berkeley, CA: University of California Press

Zizek, Slavoj (2004) Ebu Garip Hakkında Rumsfeld’in Bildiğini Bilmediği Şeyler, In These Times, 21 Mayıs 2004.

http://inthesetimes.com/article/747/ what_rumsfeld_doesn_know_that_he_knows_about_abu_ghrai

* Metin aşağıdaki bağlantıdan (sayfa 58-63) alınarak çevrildi.

Fuchs, Christian (2018) Sosyal Karşıtı Sosyal Medyada Sosyalleşme, Sosyal Medya Karşıtlığı : Gazetecilik ve Toplum Üzerindeki Etkisi, ed. John Mair, Tor Clark, Neil  Fowler, Raymond Snoddy ve Richard Tait, 58-63, Suffolk: Abramis

http://fuchs.uti.at/wp-content/uploads/antisocial.pdf