Bulaşma - Giorgio Agamben

Bulaştırıcı! İşte orada! Ona dikkat edin! Ona dikkat edin! Bulaştırıcıyı yakalayın! *

Alessandro Manzoni, Nişanlılar (I Promessi Sposi/The Betrothed)

İtalya’da yaymaya çalıştıkları -sözüm ona korona virüs salgını nedeniyle- paniğin en insanlık dışı sonuçlarından biri hükûmetin hayata geçirdiği istisnai acil durum önlemlerinin dayandığı bulaşma ideası (idea of contagion) kendisidir. İdea –Hipokratik tıbba** yabancıydı- 1500 ve 1600 yılları arasında bazı İtalyan kentlerini mahveden bulaşıcı salgın hastalıklar bağlamında farkında olmadan ilk öncülüne sahiptir. Bu, Manzoni ölümsüzleşmiş romanı (Nişanlılar/I Promessi Sposi/The Betrothed) ve Storia della Colonna Infame (Alçaklık Sütununun Hikayesi/History of Column of Infamy) makelesindeki bulaştırıcı (infector) figürüdür. 1576’daki veba salgını sırasında yayınlanan bir Milanolu’nun “duyurusunda”; bulaştırıcılar bu şekilde tanımlamakta ve yurttaşları onları [bulaştırıcıları] bildirmeye [ihbar etmeye] çağırmaktadır:

“Validen şunu duymuştum; bazı insanlar  -  sahte bir yardım severlik coşkusu ile yönlendirerek, Milanoluları ve insanları terörize etmek, korkutmak ve onları kargaşaya sevk etmek amacıyla - hem insanlara hem de evlerin kapılarına,  sürgülerine, ilçelere veya devletlerin diğer yerlerine (salgın ve bulaşıcı hastalık yaydıklarını söylüyorlardı) salgını özel ve kamusal alana getirme bahanesiyle karıncalarla yağ sürmeleri pek çok aksaklığın yanı sıra çoğunlukla kolaylıkla ikna olanlar arasında önemli değişikliklere yol açmaktadır. Bu duyurudan sonra 40 gün içinde bu hürmetsizliği bilen, yardım eden, ayrıcalık tanıyan kişi ya da kişileri -herhangi bir koşul ve konumdaki kişiyi- ihbar etmesine ve [ihbar edenin] beş yüz scuti ile ödüllendirilmesine kararı verildi…”

Değişmesi gereken değiştirildi (mutadis mutandis), son hükümler (İtalyan hükûmetinin çıkardığı ancak parlamentonun onaylamayacağını ve kanunlara dönüşmeyeceğini ümit etmek istediğimiz –ilüzyondan başka bir şey olmamasına karşın-  kararnamede yer almıştır) aslında her bireyi potansiyel bir  bulaştırıcıya dönüştürür tam da terörizm hakkındaki kanunlar gibi      -fiilen (de facto) hukuken (de jure)- her yurttaşın potansiyel bir terörist olması. Talimatlara uygun hareket etmeyen potansiyel bulaştırıcının hapisle cezalandırılacak olması nedeniyle analoji (benzeşim) gerçekten çok uygundur. Sağlıklı veya taşıyıcı olduğunu bilmeyenler – kendini bulaştırıcıdan koruyabilecek iken koruyamayan çok sayıda kişiyi enfekte eden-  son derece uğursuz olarak sunulmaktadır.

Bu önlemlerin yol açtığı özgürlüğün kısıtlanmasından daha  üzücü olan şey –bana göre- insanlar arasındaki ilişkilerin yine onlar tarafından bozulmasıdır. Diğerine –her kim olursa olsun, sevilen birisi bile- yaklaşılmamalı veya dokunulmamalı ve gerçekten bizim ile onun [erkek] arasına bir mesafe konulmalıdır. Bazılarına göre bu bir metre olmalıdır. Fakat sözüm ona uzmanların son önerilerine göre 4,5 metre olmalıdır (şu elli santimetre ilginç!). Komşuluklar lağvedildi. Politik liderlerimizin etik tutarsızlıkları göz önünde tutulduğunda bu hükümlerin, karar verenlerin zihinlerinde kışkırtmaya niyetlendikleri benzer korkudan türemiş olması mümkündür.  

Fakat yarattıkları durumun, tam olarak liderlerimizin sıklıkla elde etmeye uğraştıkları  durum olduğunu düşünmemek zordur: sonunda üniversiteleri, okulları kapamak ve bütün dersleri çevrim içine taşımak; birbirimizle yüz yüze gelmeyi, politika veya kültürden konuşmayı bıraktığımıza emin olmak, bizi sadece dijital mesaj alışverişine itmek. Böylelikle mümkün olan her yerde makineler, insanlar arasındaki her temasın –her bulaşmanın- yerine alabilir.  

Giorgio Agamben

Siyaset Felsefecisi; Kutsal İnsan, İstisna Hali kitaplarının yazarı

* (Ç.N.) L’untore! dagli! dagli! dagli all’untore!

Alessandro Manzoni, I promessi sposi

Untori, gerçekte greaser (yağlayıcı) anlamına gelmesine karşın İtalya’da 16. ve 17. yüzyılda yaşanan veba salgınlarında hastalığı yaydığına inanılan kişilere verilen isimdir.

** (Ç.N.) Hipokrat tıp; Tıbbın atası olarak kabul edilen Hipokrat öncesi, hastalıkların nedenleri doğa üstü güçlerde aranır, tedavi etmek için tapınaklarda dua edilir ya da sihirler yapılırdı. Hipokrat ile birlikte tıp, doğa üstü güçler yerine somut/maddi nedenlere dayanmaya başlanmış duaların, sihirlerin yerini akla bırakmıştır.  

* Ouodlibet internet sitesinde 11 Mart 2020’de yayınlanan Agamben’in yazısının İngilizceye çevrildiği https://enoughisenough14.org/2020/03/20/giorgio-agamben-contagion/ adresinden alınarak çevrilmiştir. 

Giorgio Agamben’in yazısını okumak için:

https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-contagio

İngilizcesini okumak için:

https://enoughisenough14.org/2020/03/20/giorgio-agamben-contagion/